– کاليبراسيون هسپرتين در طول موج 280 نانومتر………………………………………….67
نمودار 4-13- کاليبراسيون هسپريدين در طول موج 280 نانومتر………………………………………..67
نمودار 4-14- کاليبراسيون پي کوماريک اسيد در طول موج 280 نانومتر…………………………….68
نمودار 4-15- کاليبراسيون کوئرسيتين در طول موج 280 نانومتر……………………………………….68
نمودار 4-16- کاليبراسيون روتين در طول موج 280 نانومتر……………………………………………….68
نمودار 4-17- کاليبراسيون سيناپيک اسيد در طول موج 280 نانومتر…………………………………..69
نمودار 4-18- کاليبراسيون ترانس فوليک اسيد در طول موج 280 نانومتر……………………………69
نمودار 4-19- کاليبراسيون وانيلين در طول موج 280 نانومتر……………………………………………….69
نمودار 4-20- استاندارد گاليک اسيد در غلظتهاي مختلف………………………………………………….74
نمودار 4-21- استاندارد کوئرسيتين در غلظتهاي مختلف………………………………………………….75
نمودار 4-22- استاندارد ويتامين E در غلظتهاي مختلف…………………………………………………..75
نمودار 4-23- آنتي اکسيداني آنغوزه استهبان………………………………………………………………………76
نمودار 4-24- آنتي اکسيداني آنغوزه زرين دشت…………………………………………………………………76
نمودار 4-25- آنتي اکسيداني آنغوزه نيريز…………………………………………………………………………..77
فهرست شکلها
شکل 1-1- نماي کلي دستگاه کروماتوگرافي……………………………………………………………………………24
شکل 1-2- نماي کلي دستگاه طيف سنج جرمي………………………………………………………………………….26
شکل 1-3- نمونهاي از يک کروماتوگرام……………………………………………………………………………………….26
شکل 3-1- تصويرماهوارهاي مناطق جمعآوري شيره آنغوزه…………………………………………………………38
شکل 3-2-نمايي از جمعآوري شيره آنغوزه………………………………………………………………………………….39
شکل 3-3- نمايي از مراحل اسانس گيري…………………………………………………………………………………….40
شکل 3-4- نمايي از دستگاه ميکروپليت ريدر………………………………………………………………………………42
شکل 3-5- وسايل مورد نياز آزمايش……………………………………………………………………………………………42
شکل 3-6- نمايي نرم افزار ويژه دستگاه ميکروپليت ريدر…………………………………………………………..42
شکل 3-7- دستگاه روتاري………………………………………………………………………………………………………….43
شکل 3-8-مواد و وسايل بکاررفته در اندازهگيري ترکيبات فنلي………………………………………………….43
شکل 3-9- مراحل اندازهگيري فنلي………………………………………………………………………………………………45
شکل 3-10- اندازه گيري آنتي اکسيداني……………………………………………………………………………………..47
شکل 4-1- مقايسه درصد اسانس در گياه مرتعي- دارويي آنغوزه در سه منطقه رويشي مختلف استان فارس……………………………………………………………………………………………………………………………………….50
شکل 4-2- ترکيبهاي عمده تشکيل دهنده اسانس آنغوزه استهبان………………………………………..52
شکل 4-3- ترکيبهاي عمده تشکيل دهنده اسانس آنغوزه زرين دشت…………………………………….55
شکل 4-4- ترکيبهاي عمده تشکيل دهنده اسانس آنغوزه نيريز……………………………………………….58
شکل 4-5- ميزان ترکيبات فنلي آنغوزه سه منطقه……………………………………………………………………..63
شکل 4-6- مقايسه کارواکرول در مناطق مختلف……………………………………………………………………….71
شکل 4-7- مقايسه کاتشين در مناطق مختلف………………………………………………………………………..71
شکل 4-8- مقايسه اگنول در مناطق مختلف………………………………………………………………………72
شکل 4-9- مقايسه هسپردين در مناطق مختلف………………………………………………………………..72
شکل 4-10- مقايسه هسپرتين در مناطق مختلف………………………………………………………………72
شکل 4-11- مقايسه ترانس فوليک اسيد در مناطق مختلف………………………………………………73
شکل 4-12- مقايسه وانيلين در مناطق مختلف………………………………………………………………….73
بررسي ترکيبات اسانس، ترکيبات فنلي و آنتي اکسيداني آنغوزه
در سه منطقه رويشي استان فارس
به وسيله: عبدالرسول سپهدار
چکيده
بهمنظور ارزيابي و مطالعه ترکيبهاي تشکيل دهنده اسانس، آنتياکسيداني و ترکيبات فنلي گونه آنغوزه (Ferula assa- foetida L.) در سه منطقه رويشي استان فارس، آزمايشي در قالب طرح تصادفي در سه تکرار به مورد اجرا گذاشته شد. صمغ گياه از سه منطقه استهبان، زرين دشت و نيريز در خردادماه 93 جمع آوري شد. اسانسگيري به روش تقطير با آب توسط کلونجر انجام شد. اسانس بهدست آمده توسط دستگاه گاز کروماتوگراف متصل به طيف سنج جرمي تجزيه شد. در اسانس آنغوزه استهبان 47 ترکيب شناسايي شد که ترکيبات عمده عبارتند از: 1-پروپنيل 1سيک بوتيل دي سولفيد (97/29%)، E 1-پروپنيل 1سيک بوتيل دي سولفيد (98/9%)، تبيس(1متيل متيو)پروپيل دي سولفيد (32/9%)، پ10-اپي جي اُديسمول(26/7%)، آلفاپينن (39/6%)، بتاپينن (05/6%) و بتا اُسيمن (31/5%) و E بتا اُسيمن (35/4%)، در اسانس آنغوزه زرين دشت 53 ترکيب شناسايي شد که عمدهترين ترکيبات: : بيس(1متيل متيو)پروپيل دي سولفيد (32/23%)، Z 1-پروپنيل 1سيک بوتيل دي سولفيد (99/11%)،100-اپي جي اُديسمول(68/11%)، E 1-پروپنيل 1سيک بوتيل دي سولفيد (32/8%)، Zبتا اُسيمن (66/5%)، آلفاپينن (76/4%)بتا دي هيدرواگروفران(35/4%) بتاپينن (23/4%) و در اسانس آنغوزه نيريز 55 ترکيب شناسايي شد که عمدهترين ترکيبات: Z 1-پروپنيل 1سيک بوتيل دي سولفيد (27/30%)، E 1-پروپنيل 1سيک بوتيل دي سولفيد (88/15%)، آلفاپينن (92/10%)، بتاپينن (66/8%)، Zبتا اُسيمن (94/5%) و 10-اپي جي اُديسمول(07/5%) بود. ترکيبات فنلي بهوسيله ماده سيوکالتيو وHPLC و خاصيت آنتياکسيداني 3 گونه به روش DPPH انجام شد. نتايج نشان داد که گياه آنغوزه زرين دشت بيشترين خاصيت آنتياکسيداني و ترکيبات فنلي را دارد و گياه آنغوزه استهبان داراي ترکيبات آنتي اکسيداني و فنلي کمتري است.
کلمات کليدي: آنغوزه، اسانس، آنتي اکسيداني، ترکيبات فنلي
فصل اول
مقدمه و کليات
1-1- مقدمه:
منابع طبيعي يکي از پشتوانهها و ثروتهاي مهم هر کشوري محسوب ميشود (باقري و همکاران، 1388). در سطح مراتع علاوه بر وجود گياهاني كه در توليد علوفه براي تغذيه دام نقش دارند، گونههاي با ارزش ديگري نيز وجود داشته كه از جنبههاي داروئي، صنعتي، زينتي، خوراكي و يا چوبي حائز اهميت ميباشند. کشور ايران با 11 اقليم مختلف آب و هوايي و بيش از 8000 گونه گياهي حدودا 1400-1300 گونه دارويي را شامل ميشود که بستر مناسبي براي دستيابي به گونههاي باارزش دارويي و نادر است. از اين گياهان به عنوان مواد اولية داروهاي مختلف، مواد غذايي، پاك كنندهها، ادويهجات، اسانسها و خوشبو كنندهها و فرآوردههايي كه در صنايع گوناگون نظير صابونسازي، لاستيكسازي، تهيه چسب، رنگرزي و غيره كاربرد دارند، بهرهبرداري ميگردد. اين محصولات اصطلاحاً فرآوردههاي فرعي مرتعي ناميده ميشوند. در بسياري از موارد اين گياهان اهميت و كاربرد بيشتري از توليد علوفه دارند و در بعضي موارد جزو اقلام صادراتي كشورهاي توليد كننده آن به شمار ميروند(ميرمحمدي ميبدي و همکاران، 1383).
استفاده از گياهان در درمان بيماريها سابقه بسيار طولاني دارد و در بين ملل مختلف، مصر باستان، چينيها و يونان باستان داراي سوابق زياد در استفاده از گياهان دارويي ميباشند. تا حدود نيم قرن پيش گياهان يكي از اساسيترين منابع توليد دارو بودند و پس از آن با پيشرفت شيمي آلي و تلاش در جهت سنتز مولكولهاي پيچيده دارويي، بيشتر مواد دارويي به طور مصنوعي تهيه گرديد، اما در چند دهه اخير با مشاهده اثرات جانبي داروهاي سنتزي، نهضت بازگشت به مصرف گياهان دارويي كه به دست فراموشي سپرده شده بود، دوباره فعال شد .به طوري كه قرن بيست و يكم را ميتوان قرن استفاده و مطالعه گياهان دارويي نام نهاد. از طرفي آمار ارائه شده از سوي كشورهاي توليد كننده و مصرف كننده حاكي از افزايش قابل توجه مصرف گياهان دارويي است كه اين امر در حال حاضر موجب نابودي گياهان دارويي شده است. كشور ايران از لحاظ آب و هوايي، موقعيت جغرافيايي و تنوع گياهي فراوان و زمينة رشد گياهان دارويي، يكي از بهترين مناطق جهان جهت توليد گياهان دارويي محسوب ميشود، اما استفاده صحيح از گياهان دارويي مشروط بر وجود اطلاعات دقيق علمي است. متأسفانه، اين مسئله بر اثر مرور زمان و دخالت افراد ناآگاه و سودجو منحرف گشته و افسانهها و مطالب غير واقعي به آنها اضافه شده است كه بايد آنها را از هم جدا نمود و اين جداسازي احتياج به افراد متخصص و صاحبنظر دارد تا نتايج بدست آمده مورد استفاده سودمند قرار گيرد(ميرداوودي اخوان و همکاران، 1380) .
از ديرباز خواص گياهان دارويي براي انسانها شناخته شده بوده است هر چند طب سنتي در قرن ? ?? جايگاه خود را تا حدي در تمام دنيا به علمپزشكي جديد و يا به عقيده خيليها به علم پزشكي شيميايي داد، اما صدمات وارده به بدن انسان از مواد شيميايي داروها و اعلام خطر بسياري از کشورها درباره مصرف زياد داروهاي شيميايي، برآورده نشدن نتايج مورد انتظار انسان از دانش جديد در درمان عوارض ناشي از داروهاي شيميايي، بههمراه شناخت کامل اثرات و ترکيبات گياهي در درمان برخي بيماريها باعث شد که بتدريج گرايش به سمت مواد طبيعي و گياهي افزايش يابد. رويكرد جهاني به استفاده از گياهان دارويي و تركيبات طبيعي در صنايع دارويي، آرايشي – بهداشتي و غذايي و بدنبال آن توجه مردم، مسئولين و صنايع داخلي به استفاده از گياهان دارويي و معطر نياز مبرم به تحقيقات پايهاي و